Kolonik divertiküllerin çoğu kolon duvarından fıtıklaşan mukoza ve muskularis mukozayı içeren yalancı divertiküllerdir. Bunlar yüksek intraluminal basınca bağlı pulsiyon divertikülleridir.
Divertikülozis insidansı yaşla artar ve altıncı,yedinci,sekizinci dekadlarda pik seviyeye çıkar.
Kolon divertikülü, yalancı veya pulsiyon divertikülüdür, çünkü duvarın tüm katmanlarını içermez. Mukoza kas tabakasına doğru herniye olur ve sadece seroza ile örtülür. Divertikülozisli vakaların %95’inde sigmoid kolon tutulur, ve vakaların yüzde 65’inde tek tutulmuş segment olabilir.
Vasa rektanın kolon duvarına penetre olduğu yerler olan divertikülün geliştiği noktalar potansiyel zayıf alanlardır.
En çok kabul edilen teori dietteki lif yokluğuna bağlı küçük gayta hacminin intraluminal basıncı arttırması ve yüksek kolon duvarı geriliminin propulsiyona neden olmasıdır.
Bazı hastalar kramp, gaz, şişkinlik, düzensiz defekasyondan yakınırlar.
Sol alt kadran ağrısı hastaların yüzde 70’inde en sık rastlanan şikayettir.
Fizik muayenede, sol alt kadranda hassasiyet karakteristiktir.
Akut divertikülit tanısı sıklıkla yalnız anamnez ve fizik muayene ile konulabilir.
Bilgisayarlı tomografi teşhiste önemlidir ve ekstramural inflamatuar reaksiyonun değerlendirilmesini sağlar.
Divertikülozisli hastaların çoğu semptomsuzdur, yüzde 10-20’sinde infeksiyon (divertikülit), fistül, obstrüksiyon veya hemoraji gibi semptomlar gelişir.
Asemptomatik divertiküller başka nedenler için çekilen baryumlu grafilerde saptanabilir .
Divertikülit divertikülün inflamasyon ve infeksiyonudur, ve divertikülozisli hastaların -25’inde oluşur. Hastaların çoğunda ateşli veya ateşsiz sol taraflı karın ağrısı ve lökositoz vardır. Kitle olabilir. Direkt grafiler serbest havanın görülmesini sağlar. BT perikolik inflamasyon, flegmon veya apse tanımlamada oldukça yardımcıdır.
Bazı hastalar oral geniş spektrumlu antibiyotikler (metranidazol 500 mg günde üç kez veya siprofloksasin 500 mg günde iki kez) ve düşük lifli diyetle hastanede yatmadan tedaviye cevap verirler. Antibiyotikler 7-10 gün devam etmelidir. Hastaların çoğu 48-72 saatte düzelir. Düzelmeyenlerde apse gelişmiş olabilir. Hastaların klinik durumunda kötüleşme ve/veya peritonit gelişimi laparotomi endikasyonudur.
Elektif olarak, sigmoid kolon rezeksiyonu ve primer anastomoz seçilen girişimdir.
Komplike divertikülitte divertikülitle birlikte apse, obstrüksiyon, diffuz peritonit (serbest perforasyon) veya kolon ve komşu organlar arasında fistülleşmeler vardır.
Hinchey Evreleme sistemi komplike divertikülitin şiddetini tanımlamakta kullanılır (Tablo 1) (Şekil 1). Tedavi hastanın klinik durumu, peritoneal kontaminasyon ve infeksiyonun derecesi ile ilişkilidir. <2cm apselere parenteral antibiyotikler kullanılır. Büyük apseler BT altında perkütan drenajla en iyi tedavi edilirler. Bu hastaların çoğunda rezeksiyon gerekir, ancak perkütan drenaj bir aşamalı elektif girişime olanak verir.
Tablo 3. Hinchey Evreleme Sistemi
Evre I: perikolik apse ile birlikte kolonik inflamasyon
Evre II: retroperitoneal veya pelvik apse ile birlikte kolonik inflamasyon
Evre III: pürülan peritonitle birlikte kolonik inflamasyon
Evre IV: fekal peritonitle birlikte kolonik inflamasyon
Şekil 4. Perfore divertikülitte evreleme sistemi (Hinchey evrelemesi) (7)
I-Lokalize perikolik apse
II-Pelvise yayılan büyük mezenterik apse
III-Pürülan peritonite neden olan serbest perforasyon
IV-Fekal peritonite neden olan serbest perforasyon
Eğer apse perkütan drenajla boşaltılamazsa, hastanın durumu kötüleşirse veya düzelemezse, veya hastada serbest intraabdominal hava veya peritonit varsa acil laparotomi gerekebilir. Tüm vakalarda hasta barsak segmenti çıkartılmalıdır.
KANAMA
Peridivertiküler arteriolun erozyonu sonucunda divertikülden kanama ve masif kanama oluşabilir.Yaşlılarda sıktır. Kanayan yerin kesin tespiti zordur. Yüzde 80 hastada kanama spontan durur.
BÜYÜK KOLON DİVERTİKÜLÜ
Kolon ve divertikülün rezeksiyonu tedavisidir.
SAĞ TARAFLI DİVERTİKÜL
Çekum ve çıkan kolon, divertikülozis kolide nadir tutulur. Nadirde olsa gerçek soliter divertiküllerdir, konjenitaldirler. Büyük, tek divertikül ve minimal inflamasyon varsa divertikülektomi uygulanabilir, fakat ileoçekal rezeksiyon genellikle tercih edilen girişimdir.